تاریخچه چای
تحقیقات نشان می‌دهد که بوته چای را در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در چین می‌شناختند.
گیاه چای به حالت وحشی در شمال هند در ناحیه‌ای به نام آسام و مناطقی مانند تونکین و لائوس نیز می‌روئید.
بر اساس افسانه‌ای قدیمی، هنگامی که به طور تصادفی مقداری از برگ چای در ظرف آب جوش امپراتور چین ریخت، کشف شد.
هزاروشش‌صد سال پس از میلاد، چای در میان مستعمرات اروپا و آمریکا متدوال شد.
در سال هزارونهصدوچهار و در بحبوحه جنگ جهانی دوم چای یخی به وجود آمد.
و چهار سال بعد «توماس سالیوان» از نیویورک، فرهنگ استفاده از چای کیسه‌ای را ابداع کرد.
در حدود سال هشت‌صد پیش از میلاد، شخصی به نام «لویو» نخستین کتاب را در مورد چای نوشت و موفق شد. پس از مدتی روش‌های متفاوتی از زراعت و تولید چای را در چین باستان تدوین کند و به همین دلیل توسط امپراتور وقت تشویق شد.
در ژاپن
در کشور ژاپن بذر چای نخستین بار توسط یک راهب بودایی به نام «نیمس» و به منظور گسترش مذهب بودایی به این کشور وارد شد.
این مسئله باعث شد تا چای با بوداییان ژاپن در ارتباط باشد.
ولی پس از مدتی بسیاری از مردم عادی به خاطر ایجاد حس تازگی پس از نوشیدن چای، به مصرف آن روی آوردند.
چای در ایران
مصرف چای در ایران با وارداتی که از طریق شمال (کشورچین) و از طریق جنوب (کشورهند ) انجام می گرفت تامین می شد .
در سال ۱۲۶۱ هـ . ش ، شخصی به نام حاج محمد اصفهانی کشت چای در ایران را آغاز نمود.
ولی به عللی رونق و توسعه نیافت تا در سال ۱۲۷۹ هـ ش ، بار دیگر با تلاش و احتمام محمد میرزای چایکار ملقب به کاشف السلطنه که ژنرال کنسول ایران در هندوستان بود ، آغاز گردید .
او با این دیدگاه که مقدار زیادی ارز برای واردات چای صرف میگردد. و تولید چای می تواند یکی از منابع عظیم برای رونق اقتصادی کشور باشد اقدام به کشت چای نمود .
کاشف السلطنه و چای
کاشف السلطنه در هندوستان با وجود اینکه دولت هند از یادگیری فنون چایکاری برای اتباع خارجی شدیداٌ ممانعت بعمل می آورد ،
توانست فنون کشت و تولید چای را بیاموزد
و با مطالعه و بررسی شرایط آب و هوایی ایران و مشابهت آب و هوای شمال کشور با کشور هندوستان
طی فداکاری و زحمات فراوان ، تعداد زیادی بذر و سه هزار اصله نهال را با شرایط حمل ونقل آن زمان که گاری و درشکه بوده ،
به ایران انتقال داد.
و اقدام به احداث باغ چای در لاهیجان و کلارآباد نمود (سال ۱۲۷۹ هـ . ش)
این عمل او مورد مخالفت عده کثیری که از جانب برخی محافل تحریک می شدند قرار گرفت.
و حتی در بعضی از موارد منجر به کندن نهالها و ویران کردن باغات شد .
ضمناً چون بهره برداری از باغات چای پس از پنج سال از غرس نهال دو ساله آغاز می شود
و کشاورزان در آن زمان نیز آشنایی کافی در امور کاشت ، داشت و برداشت نداشتند.
لذا علاقه و تمایل به کشت چای نشان نمی دادند.
اما کاشف السلطنه با تحمل مرارت های زیاد و رویارویی با موانع مادی و مشکلات اجتماعی شرایط گسترش احداث باغهای چای در واحد سطح را فراهم کرد .
و با ایجاد انگیزه ، زمینه علاقمندی کشاورزان به کشت چای را بوجود آورد .
چای در لاهیجان
نخستین بار تعدادی از کشاورزان در حومه شهر لاهیجان (چارخانه سر) کشت چای را آغاز کردند.
و به تدریج در سایر نقاط استان گیلان گسترش یافت.
بطوریکه در سال ۱۳۱۹ مساحت باغات چای به ۶۰۰ هکتار رسید .
روند توسعه تدریجاً ادامه داشت تا اینکه :
در سال ۱۳۳۷ دولت ایران اقدام به تأسیس سازمان چای کشور نمود
تا کشاورزان چایکار و صاحبان صنعت چایسازی را تحت حمایت قرار دهد .
در حال حاضر سطح زیر کشت چای حدود ۳۲۰۰۰ هکتار می باشد.
که در بیش از ۹۰۰ قریه در شهرهای صومعه سرا ، فومن ، شفت ، رشت ، لاهیجان ، آستانه اشرفیه ،
سیاهکل ، لنگرود ، رودسر و املش در استان گیلان و شهرهای رامسر و تنکابن تا حوالی چالوس
در استان مازندران به طول حدود ۲۰۰ کیلومتر بصورت نامنظم و مجزا با فواصل کم و زیاد و دور و نزدیک
با جاده اصلی بصورت پراکنده قرار گرفته
و هم اکنون حدود ۶۰۰۰۰ خانوار در کشت و کار این محصول اشتغال دارند .
