یک رپر آمریکایی مشهور با نام بی. او. بی (B.o.B) قصد دارد با جمع‌آوری هزینه‌های مورد نیاز برای ارسال یک ماهواره به آسمان، یک بار برای همیشه به این سوال پاسخ دهد: زمین تخت است یا کروی؟ جمع‌آوری هزینه ۱ میلیون دلاری برای پاسخ به این سوال، شاید احمقانه به نظر برسد. اما به هر حال جمع‌آوری این هزینه آغاز شده و این رپر آمریکایی هزار دلار ابتدایی را خودش پرداخت کرده است. اکنون با گذشت ۵ روز از آغاز این برنامه، تنها ۲ هزار دلار از علاقه‌مندان به کشف پاسخ این سوال جمع‌آوری شده است.
خوشبختانه راه‌های ارزان‌تری هم برای اثبات کروی بودن زمین ، بدون نیاز به ماهواره وجود دارد! در این جا به بررسی ۷ روش مختلف جهت رد ادعای زمین تخت گرایان خواهیم پرداخت.
۱- به بندر بروید
با مراجعه به بندر می‌توان یکی از دلایل اثبات کروی بودن زمین را مشاهده کرد. اگر زمین تخت بود، تصویر کشتی در هنگام نزدیک شدن به افق باید رفته رفته کوچک و سپس به طور یک‌جا ناپدید شود. اما اگر شما خودتان برای مشاهده واقعیت به بندر بروید، چیزی خلاف این موضوع را می‌بینید. واقعیت امر این است که با تماشای دقیق بندر، مشاهده خواهید کرد که در ابتدا بدنه کشتی و سپس دکل آن به زیر خط افق می‌رود. زمانی که کشتی‌ها از فواصل دور برمی‌گردند، این فرآیند معکوس می‌شود؛ یعنی ابتدا دکل و سپس بدنه آنان قابل مشاهده است.
تماشای کشتی در نزدیکی خط افق، یکی از مهم‌ترین شواهد موجود برای اثبات کروی بودن زمین است که در کتاب «ستاره شناسی زتتیک» (Zetetic Astronomy) که در سال ۱۸۸۱ توسط زمین تخت گرایان منتشر شد. در این کتاب یک فصل کامل برای رد این موضوع وجود دارد که دلایل ارائه شده آن چندان هم قانع‌کننده نیستند. زمین تخت گرایان بر این باور هستند که ناپدید شدن بدنه و سپس دکل کشتی‌ها، توهمی بیش نبوده و در واقعیت چیز دیگری اتفاق می‌افتد. آنان بر این عقیده هستند که قوانین پرسپکتیو به شما اجازه نمی‌دهند کشتی را به طور کامل مشاهده کنید و اگر در هنگام ناپدید شدن بخشی از کشتی، با یک دوربین به آن نگاه کنید، در کمال ناباوری می‌بینید که کشتی هنوز به طور کامل قابل مشاهده است! با این حال، چیزی که زمین تخت گرایان برای رد این مسئله مطرح می‌کنند، تکیه بر قوانین پرسپکتیو است. قانون مذکور می‌گوید که اجسام در فواصل دور، در اندازه کوچک‌تری نسبت به اندازه واقعی‌شان دیده می‌شوند و این مسئله هیچ ارتباطی به ناپدید شدن مرحله به مرحله‌ی کشتی‌ها ندارد.
اما با توجه به اینکه مسئله اثبات کروی بودن زمین و یا تخت بودن آن، این روزها به موضوعی داغ و جذاب تبدیل شده است، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که در صورت تمایل، به بندر بروید و با استفاده از تلسکوپ و یا دوربین‌های قدرتمند، حرکت کشتی‌ها در نزدیکی افق را به طور دقیق زیر نظر بگیرید. حتی در هنگامی که از چنین ابزارهایی استفاده می‌کنید، باز هم در در ابتدا بدنه کشتی و سپس قسمت‌های دیگر آن ناپدید می‌شوند. با این روش، شما می‌توانید بدون نیاز به صرف هزینه‌های چند میلیون دلاری، خودتان به کروی بودن زمین پی ببرید!
۲- به ستاره‌ها نگاه کنید
دومین روش اثبات کروی بودن زمین توسط فیلسوف مشهور یونانی یعنی ارسطو (Aristotle) در حدود ۳۵۰ سال پیش از میلاد مسیح کشف شد. صورت‌های فلکی مختلف در آسمان، از عرضه‌های جغرافیایی مختلف قابل مشاهده هستند. احتمالا دو نمونه از برجسته‌ترین آن‌ها، دب اکبر (Big Dipper) و صلیب جنوبی (Southern Cross) هستند. مجموعه دب اکبر حاوی ۷ ستاره است که آرایشی مشابه با یک «ملاقه» را تشکیل داده و همواره در عرض‌های ۴۱ درجه شمالی و بالاتر قابل مشاهده هستند ولی در زیر ۲۵ درجه جنوبی امکان مشاهده آنان وجود ندارد. همچنین در شمال استرالیا، تنها در شمال این عرض جغرافیایی می‌توان در نزدیکی افق ستاره‌های دب اکبر را مشاهده کرد.
در همین حال در نیمکره جنوبی، ستاره‌های صلیب جنوبی قرار دارند که تنها در مواقعی قابل مشاهده هستند که به اندازه کافی به نیمکره جنوبی زمین سفر کرده باشید. آرایش این صور فلکی و جهت قرارگیری آنان در آسمان به نحوی هستند که امکان یا عدم امکان مشاهده آنان از مکان‌های مختلف زمین را تنها می‌توان با مدل کروی بودن زمین توصیف کرد.
۳- خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را تماشا کنید
ارسطو با مشاهده خورشید گرفتگی نیز توانست یک دلیل دیگر را برای اثبات کروی بودن زمین ارائه کند. او متوجه شد که سایه زمین بر روی ماه، به شکل منحنی نمایش داده می‌شود. علاوه بر این، با توجه به اینکه زمین دائما در حال چرخش است، در هنگام وقوع پدیده ماه گرفتگی نیز سایه زمین بر روی ماه به شکل منحنی دیده می‌شود. این شواهد به ارسطو ثابت کرد که این مدل در مورد تمامی قسمت‌های زمین صدق کرده و در واقع هندسه زمین یک هندسه کروی است.
تماشای این رویدادها، ایده ارسطو در مورد کروی بودن تمامی اجرام زمین، خورشید، ماه و سایر سیارات را تقویت کرد. اگر زمین همچون یک دیسک صاف بود و ماه و خورشید و سایر سیارات در گنبد آسمان شناور بودند، وقوع پدیده خورشید گرفتگی در آگوست ۲۰۱۷ به سختی قابل توضیح بود.
۴- از یک درخت بالا بروید
این یکی دیگر از موارد واضح پیرامون اثبات کروی بودن زمین است. زمانی که شما از به یک ارتفاع بالاتر بروید، قادر هستید مسافت دورتری را مشاهده کنید. اگر زمین تخت بود، شما صرف نظر از ارتفاعات می‌توانستید یک مسافت مشخص را ببینید. چشم شما می‌تواند یک جرم نورانی همچون کهکشان آندرومدا (Andromeda Galaxy) را از مسافت ۲٫۶ میلیون کیلومتری مشاهده کند. در مقایسه با آن، مشاهده یک چراغ نورانی در شهر نیویورک از سایر نقاط جهان باید امری بسیار ساده باشد.
اما چنین نیست؛ چرا که کروی بودن زمین به شما این اجازه را نمی‌دهد. به طور دقیق‌تر، خمیدگی زمین به نحوی‌ست که منطقه دید انسان را به ۵ کیلومتر محدود می‌سازد. اما اگر شما از یک درخت یا ساختمان بالا بروید، در این محدودیت تغییراتی را ایجاد خواهید کرد.
۵- سفری هوایی به دور زمین داشته باشید
باید توجه داشت که این مورد برای اثبات کروی بودن زمین ، برای شما هزینه بالایی خواهد داشت. امروزه بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی، سفر به دور دنیا را در برنامه‌های مسافرتی خود دارند. علاقه‌مندان می‌توانند با پرداخت هزینه‌های آن، سفری دور تا دور جهان را داشته باشند و در این مسیر یک طرفه، زمین را درست همانند یک «کره» لمس کنند. حتی لازم نیست که نقاط پرواز خود را به خاطر بسپارید؛ چرا که در پایان سفر درست همانجا که سوار شده‌اید، پیاده می‌شوید!
اگر به اندازه کافی خوش‌شانس باشید، حتی قادر هستید نمای واضحی از افق داشته و انحنای زمین را با چشمان غیرمسلح هم مشاهده کنید. بر اساس مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، اگر ناظر یک ناحیه دید ۶۰ درجه‌ای را در اختیار داشته باشد، انحنای کره زمین از ارتفاع ۱۰٫۵ کیلومتر و بالاتر قابل مشاهده خواهد بود. این در حالی‌ست که انحنای کره زمین را از ارتفاع ۱۵ کیلومتر و بالاتر به شکل ملموس‌تری می‌توان مشاهده کرد.
۶- سوار یک بالون هواشنایی شوید
در ژانویه ۲۰۱۷، گروهی از دانشجویان دانشگاه لستر (University of Leicester)، چندین دوربین فیلمبرداری را در یک بالون هواشناسی قرار داده و آن را به آسمان فرستادند. این بالون، در ارتفاع ۲۳٫۶ کیلومتری زمین به جمع آوری داده‌های آب‌وهوایی می‌پردازد و ارتفاع مذکور به خوبی می‌تواند انحنای زمین را به نمایش بگذارد. تجهیزات نصب شده بر روی این بالون، نمای واضحی از تصاویر زمین را با انحنای واقعی آن نشان می‌دهند.
۷- سایه‌ها را با هم مقایسه کنید
اراتوستن (Eratosthenes) به عنوان ریاضیدان، شاعر، ورزشکار، جغرافی‌دان و ستاره‌شناس یونانی دوران اسکندر، در سال ۲۷۶ پیش از میلاد مسیح زاده شد. او توانست با محاسبه زاویه سایه یک تکه چوب فرو رفته در زمین در روز انقلاب تابستانی اسکندریه (مصر امروزی)، محیط سیاره را اندازه‌گیری کند. او می‌دنست که در شهر آسوان (Aswan)، خورشید در چنین روزی هیچ سایه‌ای ندارد. تفاوت در زاویه خورشید بین شهر آسوان تا اسکندریه به اندازه یک پنجم دایره کامل بود. بنابراین اراتوستن فهمید که با دانستن فاصله دقیق این دو شهر، با یک عمل ضرب ساده می‌تواند محیط کره زمین را محاسبه کند.
در یک زمین تخت، هیچ تفاوتی بین ارتفاع سایه‌ها وجود ندارد و موقعیت خورشید نسبت به زمین در تمامی نقاط یکسان است. تنها در زمین کروی است که موقعیت خورشید در مورد دو شهر با همدیگر تفاوت دارد.