استان کرمان از جمله استان های تاریخی ایران است که به دلیل جاذبه های تاریخی زیادی که در دل خود جای داده به عنوان یکی از برترین گزینه های گردشگری در ایران به شمار می رود.
جاذبه ای که در این مطلب می خواهیم درباره آن شرح دهیم گنبد جبلیه است.
این جاذبه ی گردشگری تنها بنای سنگی کرمان بوده که بدون هیچ گونه حصاری اطراف آن در شهر پابرجاست.
نکته جالبی که درباره ی این بنا وجود دارد این است که:
با توجه به شهرتی که دارد اما هنوز سرگذشت واقعی از خود بیان نکرده است.
مردم کرمان عقیده دارند که این بنا که در ایام تاریخ توانسته سر بلند و استوار باقی بماند از مصالحی خاص ساخته شده که بسیار محکم و غیر قابل تخریب است.
کرمانیان می گویند که معمار این بنا که تماما از سنگ ساخته شده از مصالحی اسرار آمیز استفاده کرده که شامل شیر شتر، خاکستر و سفیده تخم مرغ بوده است.
مشخصات بنا
عرض پي این بنای هشت ضلعی در حدود سه متر است .
در هر طرف اين بناي ديدني دري قرار دارد كه عرض آن دو متر است.
گنبد بنا از آجر ساخته شده است.
اين بنا همچنین گچبريهايي داشته كه به مرور زمان از بين رفته است.
در منابع تاريخي به تعمير اين بنا در زمان ابو علي محمد بن الياس در سالهاي ۳۲۲ تا ۳۵۶ ه ق برمي گردد كه علاوه بر آن ارگ بم را نيز تعمير كرده است.
این بنا به نام گنبد گبری نیز در تواریخ یاد شده است.
و در تواریخ بنای گنبد به دوره قبل از اسلام ساسانیان نسبت داده می شود.
گویا آتشكده بوده است یا قبر یكی از زرتشتیان اما در جایی اشاره ای نیز شده است كه بنای گنبد در عهد سلجوقیان ساخته شده است.
اما با توجه به این كه به دستور محمد بن الیاس تعمیر شده طبعا چند قرن پیش از سلجوقیان این امر تحقق یافته و مربوط به همان دوران ساسانی است.
پس از ظهور اسلام و فتح ایران به دست مسلمین در هنر معماری نیز تغییر و تحولاتی صورت گرفت،
هر چند سبك ایرانی هنوز در این سال ها رعایت و لحاظ می شد.
تاریخ بنا و منظور از ساختمان این گنبد مطلبی دقیق ذکر نشده
سر پرسی سایکس در کتاب هشت سال در ایران می‌نویسد:
از قبرستان که رد می‌شوید یک ساختمان هشت ظلعی سنگی خواهید دید
که گنبدی به شکل دو هلال برآن قرار گرفته و قطر داخل آن ۱۸ فوت و هر طرفی نیز ۱۸ فوت و نوک آن اجری و منتهی الیه آن دایره می‌باشد.
این محل را جبلیه می‌نامند
و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه‌است.
