ماه قمری یکی از مفاهیم مهم در فرهنگ اسلامی است. این مفهوم بر اساس تقویم قمری است که در آن سال به ۱۲ ماه تقسیم شده است. هر ماه قمری شامل ۲۹ یا ۳۰ روز است و بر اساس حرکت قمر در مدار خودش تعیین می‌شود.
نام ماه‌های قمری در فرهنگ اسلامی بسیار مهم است و در برخی از کشورهای اسلامی، مردم هنگام تولد فرزندان خود، نام ماه قمری را به عنوان نام فرزندشان انتخاب می‌کنند. همچنین، در فرهنگ اسلامی، برخی از ماه‌های قمری به عنوان ماه‌های مقدس شناخته می‌شوند.
اولین ماه قمری، محرّم است که به عنوان ماه سوگواری و عزاداری برای شهادت حضرت حسین (ع) شناخته می‌شود. دومین ماه قمری، صفر است که به عنوان ماه تولد حضرت رسول اکرم (ص) شناخته می‌شود. سومین ماه قمری، ربیع الاول است که به عنوان ماه تولد حضرت امام جعفر صادق (ع) شناخته می‌شود. چهارمین ماه قمری، ربیع الثانی است که به عنوان ماه تولد حضرت امام حسن عسکری (ع) شناخته می‌شود.
پنجمین ماه قمری، جمادی الاول است که به عنوان ماه تولد حضرت فاطمه زهرا (س) شناخته می‌شود. ششمین ماه قمری، جمادی الثانی است که به عنوان ماه تولد حضرت امام علی (ع) شناخته می‌شود. هفتمین ماه قمری، رجب است که به عنوان ماه خداپسندی و شعبان نامیده می‌شود. هشتمین ماه قمری، شعبان است که به عنوان ماه نزول قرآن کریم و ماه تولد حضرت امام حسین (ع) شناخته می‌شود.
نهمین ماه قمری، رمضان است که به عنوان ماه پرورش روحانی و ماه تولد حضرت علی (ع) شناخته می‌شود. دهمین ماه قمری، شوّال است که به عنوان ماه عید فطر و عید قربان شناخته می‌شود. یازدهمین ماه قمری، ذی القعده است که به عنوان ماه حج و عید قربان شناخته می‌شود. دوازدهمین و آخرین ماه قمری، ذی الحجّه است که به عنوان ماه حج و عید قربان شناخته می‌شود.
به طور کلی، ماه‌های قمری در فرهنگ اسلامی بسیار مهم هستند و به عنوان نمادی از اعتقادات و سنت‌های اسلامی در جامعه اسلامی شناخته می‌شوند. همچنین، این مفاهیم در فرهنگ‌های مختلف جهان نیز تأثیرگذار بوده و برخی از مردم به آن‌ها اعتقاد دارند.
ماه ربیع الاول
رَبیعُ الاول سومین ماه سال هجری قمری است.
ربیع از ماده «ربع» و معنای اصلی این ماده به عدد چهار بازمی‌گردد و عرب به فصل بهار که یک چهارم سال است، ربیع گفته است. از آنجا که ماه ربیع الاول و ربیع الآخر در آغاز این فصل جای گرفته‌اند به نام این فصل موسوم شده‌اند. مسعودی می‌نویسد: سالی که این نامگذاری انجام شده مقارن با فصل بهار بوده‌است.
فضیلت
این ماه در بین شیعیان به ماه شادی و سُرور معروف است. میلاد پیامبر اکرم(ص)، امام صادق(ع) و آغاز امامت حضرت مهدی(عج) در این ماه واقع شده‌اند.
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات می‌نویسد:
این ماه همان‌گونه که از اسم آن پیداست بهار ماه‌ها است، به‌جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه، ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در این ماه است و می‌توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین، رحمتی مانند آن بر زمین فرود نیامده است زیرا برتری این رحمت بر سایر رحمت‌های الهی مانند برتری رسول خدا بر سایر مخلوقات است
متن تبریک ماه ربیع الاول
شکر و سپاس الهی به مناسبت امامت امام زمان(ع) در ماه ربیع الاول، برای شیعیان مراقب و متعهد عملی پسندیده است.
هلال ماه ربیع الاول ، ماه جشن و سرور اهل بیت (ع) مبارك باد.
*********************************
پیراهن سیاه ز تن دور می‌کنیم
آن را ذخیره کفن و گور می‌کنیم
اجر دو ماه گریه بر غربت حسین
تقدیم مادرش از ره دور می‌کنیم
عزاداریتان قبول، ربیع الاول مبارک
*********************************
مشکی از تن به درآرید ، ربیع آمده است
خم ابرو بگشایید که ربیع آمده است
مژده ای، ختم رسل داد که آید به بهشت
هرکه بر من خبر آرد، که ربیع آمده است
*********************************
امروز به عشاق حسین، زهرا دهد مزد عزا
یک عده را درمان دهد، یک عده بخشش در جزا
یک عده را مشهد برد، یک عده را دیدار حج
باشد که مزد ما شود، تعجیل در امر فرج
حلول ماه ربیع الاول مبارک
*********************************
ربیع ماه ولادت خورشید بی غروب، عشق بی پایان، جلوه صفات حسنای الهی، سرچشمه رحمت و عطوفت، مظهر عشق و فداکاری مبارک باد.
*********************************
پایان یافتن ماه صفر و فرا رسیدن ماه شریف و پر خیر و برکت ربیع‌الاول را
به امام زمان (عج) و شما دوستان عزیز تبریک و تهنیت عرض می‌کنم
*********************************
دوباره آمده فصل ِ،بهار ِ ناب ِ خوش عهدی
ربیعُ الاوّل و عالَم،همه به ذکر یا مهدی
شور و شعف از عطای حضرت حق بر همه دلها مبارک
شکفتن ِلاله های فخر و عزّت در دل ِ صحرا مبارک
*********************************
بهار ماه ها، ربیع الاول است چرا که آثار رحمت الهی و ذخایر برکات خداوندی در این ماه پدیدار می شود و انوار جمال الهی بر زمین و زمینیان می تابد . ولادت رسول اکرم(ص) اشرف و سید موجودات و نزدیک ترین خلق به خدا ، در این ماه بوده است . حلول ماه ربیع الاول، ماه جشن و سرور اهل بیت(ع) مبارک باد.
*********************************
هنگام سرور کائنات است امشب
اوقات گرفتن برات است امشب
بفرست بر محمد صلوات
زیرا که بهار صلوات است امشب
فرا رسیدن ماه ربیع الاول مبارک
*********************************
شکر حق ماه صفر رفت و بهاران آمد
باز از باغ وَلا صوت هَزاران آمد
عطر گلخنده لب‌ها به مشام دلهاست
عاشقان! موسم لبخند امامان آمد
آغاز ماه ربیع الاول بر عموم مردم ایران مبارک باد
*********************************
بوی فراق می دهد این گریه های من
ماتم گرفته شال سیاه عزای من
ای خوش حساب مزد مرا زودتر بده
بعد از دو ماه گریه چه شد کربلای من
*********************************
نهم ربیع الاول، سالروز آغاز ولایت و امامت و زعامت، آخرین سحاب رحمت و یگانه ذریه ذخیره دودمان آل طاها، حضرت مهدی موعود (ع) بر منتظران و چشم انتظاران ظهور تبریک و تهنیت باد.
*********************************
ای خلایق بنویسید به سنگ لحدم
من فقط عشق حسین ابن علی را بلدم
ننویسید که او نوکر بدعهدی بود
بنویسید که او منتظر مهدی بود
عزاداریتان قبول ربیع مبارک التماس دعا
*********************************
شد ربیع الاوّل و کام دل اَحلا عسل/نغمه ی هفت آسمان یبنَ زهرا مهدی اَلْعَجَل
اَلْعَجَل اَلْعَجَل اَلْعَجَل یابن الحسن…
*********************************
جلوه گل عندلیبان را غزل خوان می کند
نام مهدی صد هزاران درد درمان می کند
مدعی گوید که با یک گل نمی گردد بهار
من گلی دارم که عالم را گلستان میکند
نهم ربیع الاول، عید منتظران مبارک
*********************************
خداوندا رسان از ما سلامش
به گوش ما رسان یارب کلامش
بسوز سینه ى مجروح زهرا
نما تعجیل در امر قیامش
نهم ربیع الاول، سالروز آغاز امامت حضرت مهدی(ع) مبارک باد.