حرم امن امام رضا(ع) …. یا ضامن آهو!

ده نکته جالب درباره “حرم امام رضا(ع)”

در سال ۴۰۰ هجرى قمرى به دستور سلطان محمود غزنوى بناى بقعه و حرم امام رضا (ع) تجدید بنا و مناره‎ اى بر آن افزوده شد. و پس از آن در زمان‎ هاى مختلف اقداماتى به مرور صورت گرفته است.

نکته۱

در سال ۲۰۳ و به قولى ۲۰۲ هجرى قمرى که حضرت رضا علیه السلام در طوس به شهادت رسیدند.

بدن مطهر آن امام همام را در باغ حمید بن قحطبه و در کنار قبر هارون خلیفه عباسى به خاک سپردند.

و نخستین بناى حرم مطهر همان بقعه هارون الرشید است که بعدها حرم را روى دیوارهاى قدیمى آن بنا نهادند.

و از آن به بعد طوس به مشهد الرضا تغییر نام یافت.

نکته۲

در سال ۴۰۰ هجرى قمرى به دستور سلطان محمود غزنوى بناى بقعه و حرم تجدید بنا و مناره‎ اى بر آن افزوده شد.

و پس از آن در زمان‎ هاى مختلف اقداماتى به مرور صورت گرفته است.

نکته۳

سنگ مرقد نخستین که برای مشخص نمودن مدفن امام بر زمین نصب شده، سنگ بنای ساخت ضریح هم بوده است.

آنچه مسلم است تا قرن هشتم هجری قمری ضریحی بر مضجع شریف نصب نبوده است.

نکته۴

در ابتدا حرم مطهر به صورت بنایی ساده، با مصالح ویژه آن دوران بنا شده بود.

چنانکه بقعه مطهر تنها یک در ورودی ساده در پیش روی مبارک داشت و دارای تزئیناتی مختصر به سبک آن زمان بود.

نکته ۵

مشهور است که از زمان صفویان گذاشتن ضریح بر مرقد امام مرسوم شده است.

و برخی احتمال دادند که ساخت ضریح از عصر تیموریان متداول گشته است.

نکته۶

۲۸ هزار لامپ در حرم امام رضا علیه السلام روشن می‎ باشد، که اکنون علاوه بر ۲۸ هزار شعله برق، شش هزار لوستر نیز در ابعاد مختلف و با قدمت‎ های طولانی مورد استفاده قرار گرفته است.

نکته۷

ضریح اول، ضریحی چوبی بوده، با تسمه‎ های فلزی و پوششی از صفحات طلا و نقره.

این ضریح در زمان شاه طهماسب صفوی یعنی سال ۹۵۷ هجری قمری ساخته و بر روی صندوق چوبی مضجع منور نصب می‎ شود.

در سال ۱۳۱۱ همزمان با تعویض صندوق به دلیل فرسودگی پایه‎ ها ضریح برچیده شده.

پوشش طلا و نقره و جواهرات آن از چوب‎ ها جدا و به خزانه آستان قدس منتقل می‎ شود.

نکته۸

ضریح دوم، ضریحی بوده فولادی مرصع، معروف به ضریح نگین نشان.

این ضریح در سال ۱۱۶۰ به دستور شاهرخ فرزند رضا قلی میرزا نوه نادرشاه ساخته و به وقف بر فراز مرقد شریف نصب می‎ شود.

ضریح فولادی یا ضریح نگین نشان سقف نداشته.

پنجره‎ ها و شبکه‎ های چهار طرف آن دارای گوی و ماسوره‎ هایی بوده است . که با نگین‎ های کوچک یاقوت و زمرّد تزیین یافته و تعداد آنها به ۲۰۰۰ بالغ می‎ شده است.

به دلیل وضعیت ویژه این ضریح ذیلاً به عین کتیبه آن اشاره می‎ شود.

« نیاز رحمت ایزد مستعان، و تراب اقدام زوّار این آستان ملک پاسبان، سبط سلطان نادر شاه الحسینی الموسوی الصفوی، بهادرخان به وقف و نصب این ضریح و قبه‎ های مرصع چهار گوشه ضریح مقدس مبارک موفق گردید. (سنه ۱۱۶۰قمری) »

نکته۹

در زمان تولیت میرزا سعیدخان برای مصون ماندن نذورات داخل ضریح دوم، شبکه و پوشش طلایی روی ضریح منور قرار می‎ گیرد.

و بدین ترتیب سقف آن پوشش می‎ یابد.

این ضریح به دلیل وقف دائمی بودن تا قبل از شروع عملیات جایگزینی و نصب اخیر ضریح مطهر جدید یعنی پنجمین ضریح بر مضجع شریف و زیر ضریح پیشین قرار داشت.

ضمن عملیات اخیر محل نصب این ضریح تغییر یافت و به قسمت تحتانی حرم مطهر منتقل گردید.

نکته۱۰

در عصر پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ضریحی فولادی و ساده به ابعاد (۳× ۴) و ارتفاع ۲ متر ساخته و روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب می‎ شود.

که در اصل ضریح سوم محسوب می‎ شود.