تاریخچه صنعت مس زنجان:
صنعت دستی مس در زنجان به بیش از یک هزار سال قبل و به دوره ساسانیان باز می‌گردد.
در استان زنجان از گذشته بسیار دور، تولید کنندگان زیادی به تولید انواع ظروف مسی ساده مصرفی، تزئینی، نقش دار و قلم خورده در انواع و اقسام آن می‌پرداخته‌اند،
که کلید این تولیدات به وسیله دست و با ابزارهای ساده صورت می‌پذیرفته است
و از نظر کیفیت هم نمونه‌های بسیار زیبائی از گذشته موجود است.
صنعت دستی مس در زنجان به بیش از هزار سال قبل و دوره ساسانیان در زنجان باز می‌گردد.
و احتمالا مهمترین مقطع رشد صنایع مس زنجان در دوره سلجوقیان بود
که صنعتگران زنجانی برای این اقوام تازه استقرار یافته ترک آفتابه لگن‌های مسی با نقش حیوانات اساطیری می‌ساختند.
بعدها در دوره ایلخانان با ورود تعدادی هنرمند چینی به وسیله هولاکوخان به زنجان، صنعت مس زنجان تکامل بیشتری یافت.
و آفتابه لگن‌های مسی برجسته و منقش این شهر با نقش‌های برجسته از گل و گیاه و با لگن‌های کنگره‌دار مزین شده
و برای صدور به بلاد چین و کناره‌های مدیترانه آن روز مهیا شد
اما متاسفانه این نوع آفتابه لگن‌های عتیقه که یادگار تکامل صنایع دستی زنجان در ادوار هزاره و پیش از هزاره اول بود
چیزی باقی نمانده و بیشتر آنها رهسپار کوره‌های ذوب مس شده است.
انواع ظروف مسی
انواع ظرف مسی مثل تیان، تشت، حنا خوری، لگن، تاس حمام، روشل، تنگ و پارچ مسی،
آفتابه و مخزن سقاخانه مسی بود و ظروف آشپزخانه مثل دیگ‌های بزرگ و کوچک، تیانچه مسی،
بادیه مسی، دیزی مسی، آبکش مسی، قابلمه مسی، تابه مسی و ظروف دیگر مسی
برای سر سفره و مهمانی مانند، بشقاب هشت گوش مسی، گرد، کاسه مسی، پیاله مسی،
کفگیر مسی، قاشق مسی، لیوان مسی، پارچ مسی،استکان مسی، منقل مسی،
پاتیل مسی و انواع سطلها و زیر سیگار مسی و غیره بوده است.
دستگاه‌ها و ادوات شکلدهی به مس به دو دسته ادوات زیرین و ادوات زبرین تقسیم می‌شد
که از زیر و رو یک تکه مس را زیر فشار شکل گیری قرار می‌دادند
و این ادوات بر حسب خواص هر ظرف ساخته و طراحی شده بود.
صنعتگران زنجانی این خلاقیت را داشتند که به تنوع این ابزار و ادوات فکر کرده و آنها را طراحی و برای ساخت و ساز مس خود قالب سازی ادوات بکنند و به راستی این ابزارها که بیانگر خلاقیت اولیه بشر است در موزه های مردم شناسی ابزاری گردآوری شوند.
البته در عصر تمدن آینده و معشیت الکترونیکی تنها کاربرد مس، ساخت ظروف نیست
بلکه کاربردهای فراوانی دارد که باید صنعتگران مس زنجان به آنها مجهز شوند و نیز بر خلاف تصور اغلب مردم، شهر زنجان، تنها شهر سرب و روی نیست
بلکه شهر مس است و باید به یاد بود لیاقت‌های بنیان گزاران صنعت مس، به ترمیم صنعتی شهر و ایجاد صنایع مدرن بپردازیم.
فواید استفاده از مس را در اینجا بخوانید.
