گوزن به اعضای خانوادهٔ گوزنیان (Cervidae) در راستهٔ جفتسمان گفته میشود.
آنها از رده پستاندارن و در حدود ۲۷ تا ۲۸ میلیون سال پیش از گاوسانان جدا شدند.
و اکنون حداقل ۹۰ گونه زنده از آنها در نقاط مختلف دنیا زندگی میکنند.
جنس نر تمام گونههای گوزن به جز گوزن آبی شاخ دارد اما در بیشتر گونهها جنس ماده شاخ ندارد.
شاخ گوزنها تفاوت مهمی با سایر حیوانات شاخدار مثل گاوسانان و کرگدنها دارد.
شاخ آنها دائمی نیست و هر سال میافتد و به جایش شاخ جدیدی میروید.
گوزن مشک در واقع به خانواده گوزنها تعلق ندارد
و عضو خانواده مستقلی به نام Moschidae است که به گاوسانان کمی نزدیکتر است تا به گوزنها.
مشخصات گوزن ها
تیره گوزنها در میان نشخوارکنندگان یگانه طایفهای است که انواع بسیاری از آن در قاره اروپا مانند جانوران وحشی زندگی میکنند. یکی از خصوصیات عمدهای که گوزنها را از نشخوار کنندگان دیگر متمایز میکند شکل و ساختمان شاخهای این جانوران است معمولا تنها نرینههایی که به سن بلوغ رسیدهاند شاخ دارند. شاخهای گوزنها توپر و بیدوام هستند. شاخهای نشخوارکنندگان دیگر میان تهی و تغییر ناپذیرند، از این رو عنوان جانوران شاخ تهی یافتند. در نخستین سال زندگی گوزنها شاخی استخوانی از هر سوی پیشانی روی دو برآمدگی پوشیده از پوست و پشم بسیار نرمی که مخمل خوانده میشود رشد میکند.
پوست شاخ را تا مرحله تشکیل آن میپوشاند سپس پاره میشود و میافتد. در حدود فوریه (اوایل بهمن) شاخه استخوانی هم به نوبه خود میافتد و شاخ دیگری که نیرومندتر و درشتتر خواهد بود رفته رفته شکل میگیرد، این شاخ هم میافتد و جای خود را به شاخ دیگری وا میگذارد که سال آینده رشد میکند. سال به سال شاخها رشد میکنند و رشتهها و پرههایشان چند برابر میشود. شاخها به حسب انواع ممکن است از یک شاخه تشکیل مییابد اما بیشتر این شاخه آراسته به شاخهایی است که بچه شاخ گویند.
در برخی از انواع گوزنها شاخها و بچه شاخها به صورت پارویی و دندانهدار به هم جفت میشوند. این شاخها در گوزنهای بزرگ سرزمین شمالی دیده میشود و چنین به نظر میرسد که گوزنها بومی آسیایند و از آسیا به اروپا ، افریقای شمال غربی حتی کوچیدهاند و به انواع بسیار تقسیم شدهاند. گوزنها مقدار زیادی از پوشش گیاهی را میخورند که هضم آن برایشان مشکل بوده و دارای خاصیت غذایی مختصری میباشد اما همه این حیوانات دارای معدههای چهار محفظه نشخوار کننده میباشند. معدههای این حیوانات قدرت تجزیه این غذای بلعیده شده (چمنها و گیاهان) را دارند. بعد از بلعیدن غذا بخشی از غذا توسط باکتریها (در اولین محفظه از شکم) تجزیه میشود. بعد به درون دهان بازگشت داده میشود و مجددا جویده میشود و برای دومین مرتبه بلعیده میشود تا در محفظههای بعدی هضم گردد.