روزها و مناسبت هایی در تاریخ رسمی کشور ما وجود دارند که هریک برای گرامیداشت چیزی هستند. بعضی از این مناسبت ها مذهبی و برخی غیر مذهبی هستند. اما چون کشور ما یک کشور اسلامی است بدیهی است که اکثر این مناسبت ها مذهبی باشند. به عنوان نمونه روز تولد خضرت فاطمه دخت گرام پیامبر اسلام به نام روز زن و روز مادر نامگذاری شده است، ولادت امام علی (ع)، امام اول شیعیان به نام روز پدر نامگذاری شده و ولادت حضرت معصومه (س)، خواهر گرامی امام رضا (ع) به نام روز دختر نامگذاری شده است.
این نامگذاری ها بهانه ای هستند برای قدردانی از یکدیگر، برای سپاسگزاری از زحمات یکدیگر و برای شکرگزاری برای وجود عزیزانمان.
بنابراین باید تلاش کنیم تا در این روزها حتی با یک شاخه گل و یک هدیه کوچک و یا حتی با یک تبریک و سپاسگزاری زیبانی، قدردانی و عشق و علاقه خود را نثار عزیزانمان نماییم.
همانطور که اشاره شد، ولادت حضرت معصومه به نام روز دخت نامگذاری شده است. دخنرها فرشته زیبای خداوند بر روی زمین هستند و از لبخند خداوند آفریده شده اند. بنابراین نامگذاری روزی بزرگ به نام این فرشته های دوست داشتنی کاری خوب و پسندیده است.
به همین دلیل ما هم بر آن شدیم تا یک مجموعه عکس نوشته کامل برای تبریک روز دختر را خدمت شما عزیزان ارائه نماییم و مختصری در رابطه با زندگیرفراز و نشیب حضرت معصومه خدمت شما عزیزان صحبت نماییم. با ما همراه باشید.
زندگینامه حضرت معصومه(ع)
حضرت معصومه(ع) اول ذی القعده سال ۱۷۳ ه.ش در مدینه منوره به دنیا آمد و از عالی ترین فضایل آن حضرت انتساب ایشان به بیت وحی و رسالت و امامت است او «بنت » رسول الله صلی الله علیه و آله و «بنت » ولی الله و «اخت » ولی الله و «عمة ولی الله » است و این امر خود سرچشمه سایر فضایل و کمالات معنوی و روحانی آن بزرگوار می باشد.
پدر او حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادرش «نجمه خاتون » مادر امام رضا (ع) است.
حضرت معصومه(س) در همان سنین کودکی مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس به مدت۲۱ سال تحت سرپرستی امام رضا (ع) بودند؛ زیرا امام کاظم علیه السلام در سال ۱۷۹ ه. ق به دستور هارون زندانی گشت و حضرت معصومه (ع) در آن زمان ۶ ساله بودند و تا زمان هجرت امام رضا(ع) در سال ۲۰۰ ه. ق- تحت کفالت حضرت بودند.
نام و القاب حضرت معصومه(س)
نام حضرت معصومه(ع) «فاطمه کبری » بود؛ زیرا حضرت کاظم(ع) سه دختر به نام فاطمه داشتند و حضرت معصومه(ع) بزرگتر از آنها بود. اسامی و لقب هایی که برای حضرت معصومه (س) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذکر شده که به قرار ذیل است:
- طاهره (پاکیزه)
- مرضیّه (مورد رضایت خدا)
- رضّیه (خشنود از خدا)
- بِرّه (نیکوکار)
- تقّیه (پرهیزگار)
- سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)
- حمیده (ستوده)
- سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛
- رشیده (حد یافته)
- سیدهُ نساء العالمین (سرور زنان عالم)
هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه (س) عنوان شده است.
هجرت عظیم حضرت معصومه(ع) از حجاز به ایران
مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری قمری، با نامه ها و پیام های بسیار، حضرت رضا(ع) را به خراسان دعوت کرد، آن بزرگوار، ناگریز از روی اکراه، این دعوت را پذیرفت و با کاروانی که مأمون فرستاده بود، به سوی خراسان آمد.
یک سال بعد(سال ۲۰۱) حضرت معصومه(ع) به شوق دیدار برادرش حضرت رضا(ع) عازم خراسان گردید و با همراهان حرکت کردند، ولی حقیقت این است که این حرکت، هجرت معنی دار و عظیم حضرت معصومه(ع) برای حمایت از ولایت امام علی موسی الرضا(ع) و تقویت مسأله رهبری بود، که در ظاهر به صورت سفر برای دیدار برادر عنوان می شد آن حضرت در این هجرت به ساوه رسیدند. در مورد آن حضرت معصومه(ع) از ساوه به قم، مطالب مختلفی گفته شده است.
ولی در این باره بهترین و اصیل ترین مدارک، تاریخ قدیم قم است که در قرن چهارم نگاشته شده و مرحوم علامه مجلسی و محدث قمی و بزرگان از علما به آن اعتماد می کنند، آنچه که”حسن بن محمد نویسنده تاریخ قدیم قم” به گفته علامه مجلسی در بحارالانوار، و محدث قمی در سفینه البحار در این باره نظر می دهد، چنین است:
حضرت رضا(ع) به دعوت مأمون در سال ۲۰۰ هجری از مدینه به خراسان آمد، حضرت معصومه(ع) در سال ۲۰۱ برای دیدار برادر، از مدینه رهسپار خراسان شد(ناگفته پیداست که در این سفر دور، گروهی از برادران و خدمتکاران به همراه حضرت معصومه(ع) بوده اند) وقتی که به ساوه رسیدند، حضرت معصومه(ع) بیمار شد، پرسید از این مکان تا قم چقدر راه است؟ عرض کردند: ده فرسخ، به خدمتکار دستور داده که به جانب قم رهسپار گردند، به این ترتیب به قم آمد و به منزل موسی بن خزرج بن سعد اشعری که از اصحاب امام رضا(ع) بود، وارد شد.
امام روایت صحیح تر این است که: چون خبر ورود آن بانوی با عظمت حضرت فاطمه معصومه(ع) به آل سعد رسید، همگی به اتفاق به استقبال او رفتند تا او را به قم دعوت کنند، در میان آنها موسی بن خزرج به کاروان حضرت معصومه(ع) رسید، زمام شتر آن حضرت را گرفته و به طرف قم آمد و در منزل خود با کمال افتخار از آن بانو پذیریی کرد، ولی پس از ۱۶ یا ۱۷ روز آن بانوی ارجمند، رخت از جهان بربست و پسران سعد را در سوگ خود نشانید.
آری خاطر حضرت معصومه(ع) خیلی آزرده بود، آرزوی دیدار پدر و برادر در دلش ماند، و با دنیایی از غم و اندوه با این جهان وداع گفت. در این چند روزی که حضرت معصومه(ع) در قم بود از فراق برادر می گریست ومحزون و غمگین بود، در سرای موسی بن خزرج عبادتگاهی داشت که هنوز باقی است و هم اکنون آن مکان شریف با بنایی مجلل و جالب مشخص است، دارای حجره هایی است که در آن طلاب علوم دینی هستند، و در جنب آن، مسجد با شکوهی ساخته اند. اینک آنجا به نام مدرسه ستیه در محله میدان میر قم، معروف می باشد.
چرا حضرت معصومه(ع) ازدواج نکرده است؟
تقریباً قطعی است که حضرت معصومه(ع) ازدواج نکرد، در این صورت این سؤال پیش می آید که سنت ازدواج مستحب مؤکد اسلامی است، تا آنجا که رسول اکرم(ص) فرمود: “ما بُنِی فِی الْاِسْلامِ بَناءٌ اَحَبَ اِلَی اللهِ عَزَوَجَلَ، وَاَعَزَ مِنَ التَزویجِ؛ در اسلام در پیشگاه خدا بنایی برپا نشده که محبوب تر و عزیزتر از بنای ازدواج باشد.”
نیز فرمود: “اَلنِکاحُ سُنَتِی، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَتِی فَلَیسَ مِنِی؛ ازدواج سنت و برنامه من است، پس کسی که از سنت من دوری کند از من نیست.” در عصر امام باقر(ع) بانویی به خاطر ریاضت و کسب فضیلت، ازدواج نمی کرد، امام باقر(ع) به او فرمود:”اگر در ترک ازدواج، فضیلتی به دست می آمد، حضرت فاطمه(ع) سزاوارتر از تو بود، که به خاطر کسب فضایل اخلاقی، ازدواج نکند، زیرا هیچ بانویی در کسب کمالات، از فاطمه(ع) پیشی نگرفته است.”
پاسخ:
در پاسخ به این سؤال دو مطلب گفته شده که هر کدام، یا یکی از آنها، دلیل شایسته ای است که موجب ترک ازدواج حضرت معصومه(ع) شده است:
۱ـ دختران امام کاظم(ع) به ویژه حضرت معصومه(ع) در سطحی از کمالات بودند که برای خود کفو و همسر مناسبی نیافتند، تا با او ازدواج کنند، امام کاظم(ع) به آنها سفارش کرده بود که با رأی و مشورت برادرشان حضرت رضا(ع) ازدواج کنند این سفارش و قرائن دیگر بیانگر این است، که باید برای آنها همسر مناسبی باشد. با توجه به اینکه در مورد حضرت زهرا(ع)، نمی آفرید، در سراسر زمین از حضرت آدم گرفته تا هر انسانی بعد از او، همسر و همتای مناسبی برای فاطمه(ع) پیدا نمی شد.”
۲ـ ترس و وحشت حکومت پر از خفقان و اختناق هارون، به گونه ای بود که کسی جرأت نمی کرد با دختران امام کاظم(ع) ازدواج نماید و داماد آن حضرت شود، زیرا دامادی آن حضرت، از نظر دستگاه طاغوتی هارون، موجب خطر شدید برای آن داماد می شد، به این ترتیب، حضرت معصومه(ع) و بعضی از خواهرانش، از ازدواج صرف نظر کردند.
در ضمن نباید این مطلب را از نظر دور داشت که امام کاظم(ع) در زندان به سر می برد، و اطلاع امام رضا(ع) از آینده(در مورد شهادت پدر، و هجرت اجباری او به خراسان) شاید دلیل دیگری برای ترک ازدواج حضرت معصومه(ع) باشد. و این نیز از مصائب و رنج های روزگار نسبت به خاندان نبوت است، که ستمگران کینه توز، با ایجاد شرایط نامساعد، آن ها را از مواهب زندگی، محروم ساختند.
رحلت حضرت معصومه علیها السلام
پس از انتقال به قم و وفات حضرت معصومه علیها السلام پیکر مطهر ایشان را غسل داده، کفن کردند و به محل حرم فعلی آوردند تا به خاک بسپارند. زمینی که هم اکنون مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام و صحن و سرای آن حضرت در آن جای دارد،
در عصر ورود حضرت معصومه علیها السلام به قم به نام باغ بابلان خوانده می شد که از باغ های موسی بن خزرج بود. در آنجا اشعری ها سردابی حفر کردند؛ ولی نمی دانستند چه کسی باید حضرت را در قبر بگذارد. ناگاه از جانب صحرا دو نفر سوار نقابدار پیدا شدند وقتی به نزدیک رسیدند از مرکب خود پیاده شده و بر جنازه حضرت معصومه علیها السلام نماز خواندند، سپس داخل سرداب شده و جنازه را دفن کردند. آن گاه بیرون آمده و رفتند و کسی نفهمید آنها چه کسی بودند. این قضیه دلالت بر کرامت و شرافت آن حضرت دارد.
تاریخ رحلت
در روز ۱۰ یا ۱۲ ربیع الثانی سال ۲۰۱ رحلت کردند و حضرت رضا در سال ۲۰۳ شهید شدند (دو سال بعد از حضرت معصومه (س)). آن زمانی که دختران هارون الرشید از لباس های زر بافت استفاده می کردند و در ناز و نعمت بودند پدر حضرت معصومه (س) در سیاه چال در زندان بود و دختران موسی بن جعفر (ع) چادر به تعداد برای نماز اول وقت نداشتند و نوبتی نماز می خواندند.