کرکس یا لاشخور پرندگانی هستند که بیشتر از مردار تغذیه میکنند. این پرنده یا پرنده های هم خانواده با آن را در فارسی مرغ مردارخوار، دژکاک، دال و لشخور نیز نامیدهاند.
کرکس ها در همه قاره ها یافت می شوند به جز در اقیانوسیه و جنوبگان.
از ویژگی های کرکس ها سر بی پر و تاس آن ها است. ویژگی دیگر آنها این است که بر خلاف بیشتر پرندگان دیگر، آنها آشیانه نمیسازند. کرکسها به تیزپروازی، دوربینی و درازی عمر معروفند.
کرکس دارای منقار قوی برگشته و گردن و سر سخت و بالهای پهن بزرگ میباشد. در نواحی کوهستانی زندگی مینماید و بیشتر از لاشه تغذیه میکند. هنگام پرواز گسترش بالهای کرکس بالغ بر سه متر میشود. پنجههای کرکس برخلاف منقار پرقدرتش نسبتاً ضعیف است بطوری که بهوسیله پنجههایش قادر نیست جز طعمههای بسیار کوچک را نگهداری کند و به همین جهت است که بیشتر از لاشه حیوانات دیگر تغذیه میکند.
پرواز وی نسبتاً آهسته ولی دارای اوج است و در مدت طولانی صورت میگیرد. قدرت دید این پرنده بسیار زیاد است به گونهای که از فاصلههای دور طعمههای کوچک را بهخوبی میبیند و کوچکترین حرکت از دیدش پنهان نمیماند.
کرکسها بهندرت به حیوانات تندرست حمله میکنند ولی ممکن است حیوانی زخمی یا بیمار را بکشند. در زمان جنگها بر فراز نبردگاهها شمار زیادی کرکس دیده شدهاست. کرکسها حیواناتی سودمند برای جلوگیری از گندیدگی و عفونتزایی مردارها هستند به ویژه در مناطق گرمسیر.
حقایقی در مورد کرکس
از ویژگی های ظاهری این پرنده، سر طاس او است. کرکس برای کندن گوشت حیوانات مرده سر خود را داخل بدن آن ها فرو می برد. اگر سر لاشخور مو یا پر داشت هنگامی که با منقار خود گوشت لاشه را می خورد، میکروب ها وارد موهایش می شدند و همان جا رشد می کردند. اما طاسی سر لاشخور باعث می شود که کله این پرنده در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار گیرد و در نتیجه میکروب های روی سرش از بین بروند.
کرکس دارای منقاری بزرگ و برگشته است. منقار کرکس قوی است اما نه آنقدر که بتواند بدن مردار را بشکافد. او معمولا صبر می کنند تا پرندگان قوی تر این کار را برایش انجام دهند.
کرکس در یک وعده غذایی قادر است معادل حدود بیست درصد وزن خودش غذا بخورد. بدن کرکس به دستگاه هاضمه ویژه ای مجهز است. معده این پرنده اسید خاصی تولید می کند که قادر است سمومی مانند سم بوتولینوم و باکتری های وبای خوکی و سیاه زخم را در خود حل کند.
کرکس زمانی که از سوی جانور دیگری تهدید می شود، استفراغ اسیدی خود را به سمت آنها پرتاب می کند. استفراغی که بوی مشمئزکننده آن تا روزها باقی می ماند. این پرنده همچنین بر روی پاهای خود ادرار می کند. اسید اوریک موجود در ادرارش میکروبهای ناشی از راه رفتن بر روی مردار را که به پاهایش چسبیده از بین می برد.